MAGICZNA TRASA TURYSTYCZNA PO NOWEJ RUDZIE
Szanowni Państwo.
Pragniemy zachęcić Państwa do aktywnego spędzenia czasu na szlakach turystycznych, w które obfituje Nowa Ruda.
Poniżej przedstawiamy kilka miejsc i zabytków historycznych zachęcających do aktywnego wypoczynku połączonego ze zwiedzaniem najbardziej urokliwych miejsc Nowej Rudy.
Hotelik „DWÓR GÓRNY”-punkt wypadowy.
Trasę turystyczną po mieście proponujemy rozpocząć od STACJI KOLEJOWEJ, która położona jest na południowym zachodzie od centrum. Usytuowana na stoku Krępca (639m) i Góry Św. Anny (647m). (10 czerwca 1878 na stację wjechał pierwszy pociąg)
Budynek dworca nie jest okazały, lecz funkcjonalny i przystosowany do panującego ruchu pasażerskiego i towarowego. budowany z ciętych bloków czerwonego piaskowca.
Z dworca wychodzimy na ulicę Kolejową, która idziemy w dół w kierunku Centrum. Przed budynkiem dworca prowadzi szlak turystyczny, znakowany kolorem żółtym i zielonym.
Po lewej stronie zwracamy uwagę na budynek, zajmowany obecnie przez Urząd Skarbowy. Do roku 1989 mieściła się w nim siedziba Komitetu Miejskiego PZPR.
Po przeciwnej stronie, na narożniku budynku widoczny symbol stojących jakby otworem bram miejskich, metalowy KLUCZ wiszący na ozdobnym wysięgniku z herbem miasta.
Dalej zbliżamy się do budynku nr 18, wykonanego z czerwonego piaskowce i z czerwonej cegły takiej samej jakiej użyto do budowy Kościoła Św. Mikołaja, ozdobiony płaskorzeźbą z czerwonego piaskowca, na której widnieje rok 1892.
Po drugiej stronie budynek z 1896,w przeszłości służył jako szkoła ewangelicka, obecnie Przedszkole.
Idąc dalej w dół ul. Kolejową po prawej stronie ukazuje się
KOŚCIÓŁ PW BOŻEGO CIAŁA, d. ewangelicki,( z l. 1866-68 )
Kościół został zbudowany z bloków czerwonego piaskowca i pokryty dachówką z szarego łupku. Protestanci nie byli w stanie utrzymać dużego kościoła i pastorówki, obiekty te zostały przekazane miastu. W połowie XX stulecia kościół został przekazany Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska, która urządziła sklep rolniczy, może to nie najstosowniejsze wykorzystanie, ale przynajmniej kościół był ogrzewany i miał cały dach.
Dochodzimy do skrzyżowania z Rynkiem i ul. Armii Krajowej. Domy przy tej ulicy pochodzą z przełomu wieków, z niewielkimi wyjątkami.
Idąc tą ulicą dochodzimy do WIADUKTU KOLEJOWEGO, przed którym zauważamy okazałą fasadę budynku, w której mieściła się fabryka mebli.
Przekraczamy jezdnię ,spoglądając na ładnie rozmieszczoną zieleń, przed nowoczesną sylwetką niewysokiej budowli-Miejskiego Ośrodka Kultury.
Obiekt posiada salę kinowo-teatralną na 450 miejsc, z możliwością odtwarzania filmów w wymiarze 3D. Przed budynkiem znajduje się ALEJA GWIAZD z odciskiem dłoni znanych osobistości
Na skwerze przed MOK-iem obelisk z czarnego gabra z napisem ”W hołdzie górnikom noworudzkim poległym na stanowisku pracy w latach 1945-1980.
Przechodzimy wzdłuż nasypu kolejowego, wchodząc na ulicę Żeromskiego, na której znajdują się budynki z okresu międzywojennego.
Po lewej stronie widzimy Dworzec PKS, który w okresie przedwojennym pełnił funkcję reprezentacyjna miasta i nosił miano Pruski Dwór.
Od dworca PKS, idziemy w kierunku tunelu pod torem kolejowym, na tym odcinku ulicy, budynku z okresu secesji, niektóre pięknie zdobione.
Dochodząc do skrzyżowania, po prawej stronie poniżej ulicy, widzimy budowle, która ma piękną bryłę wykonaną z kamienia, wejście do budynku obramione kolumnami. Został on postawiony z myślą o siedzibie powiatu, po jego utworzeniu w 1855 r.
Po przeciwnej stronie ulicy, również ładna sylwetka budynku z kamiennymi schodami. Zbudowany został 1910 roku na siedzibę Poczty i do dziś spełnia swoja rolę.
Proponujemy pójść w prawo, kilkadziesiąt metrów, ul. Kopernika, wylotem na Wałbrzych. Z prawej strony widzimy park z pięknym starym dębem oraz ustawionym pionowo skamieniałym drzewem, wydobytym jeszcze przed 1945 rokiem. Obok na kolumnie POPIERSIEGUTENBERGA-ojca drukarstwa. Jesteśmy już przy dawnej drukarni, a obecnie Technikum Poligraficznym.
Trasa zwiedzania miasta wiedzie z powrotem do ulicy Bohaterów Getta.
Obok budynku Poczty, zaraz za skrzyżowaniem tej ulicy, po lewej stronie widoczna ładna bryła budynku z czerwonej cegły ,zdobiona białym piaskowcem. Budynek został wzniesiony w latach 1887-1889, na siedzibę Sądu i do lat 50tych służył tym celom, obecnie siedziba Policji.
Ulica Bohaterów Getta prowadzi do Rynku. Idąc nią po lewej stronie widzimy kamienny krzyż, wykonany z białego piaskowca, na którym widnieje liczba 1914, co może odnosić się do czasu jego ustawienia. Po przeciwnej stronie budynek z czerwonej cegły, w którym znajduje się Biblioteka Miejska, wcześniej znajdował się tam browar, zlikwidowany w latach 70tych.
Przy wlocie do rynku dwa zwracające na siebie uwagę budynki, z klinkierowej cegły zdobione cegłą emaliowaną.
Na środku, a właściwie lekko przesunięty w kierunku północno-wschodnim,
stoi RATUSZ z roku 1884, po wojnie pierwszy raz w 1958 roku nałożono nową elewacje, co zostało upamiętnione tablicą pamiątkową umieszczoną na froncie.
Na zewnątrz Ratusza warto jeszcze obejrzeć nieczynną fontannę. Na czerwonej kamiennej misie umieszczona jest figura Św. Floriana, rzeźba wykonana w roku 1956 umieszczona została w narożniku Ratusza w 1908 roku. Całość Rynku, wraz z Ratuszem zostało odnowione w 2011 roku.
Obok Ratusza fontanna z figurą (odlaną z brązu) JANA CHRZCICIELA i JEZUSA CHRYSTUSA, z 1909 r.
Kamieniczki okalające Rynek zostały zbudowane po wielkim pożarze miasta w 1884roku.
Część południowo-wschodnia z 7 kamieniczkami. Najbardziej dekoracyjną jest ta oznaczona numerem 14. Szeroki balkon wsparty jest na barkach trzech atlantów. Strona południowo-zachodnia, tu znajduje się najbardziej stylowa kamieniczka z epoki baroku. Jest to dom oznaczony numerem 21.
Kierując się w dół tą częścią Rynku, wchodzimy na skwer między ul. Kościelną, a ul. Marszałka J. Piłsudskiego. Do wieku XVIII stały tam zabudowania zamku, zamykając ściśle Rynek.
Pierwsza wzmianka o ZAMKU STILLFRIEDÓW o barokowej fasadzie pochodzi z roku 1352.
Obecny wygląd słabo kojarzy się ze średniowiecznym zamkiem, gdyż wielokrotnie był przebudowywany.
Udajemy się dalej ulicą M. Piłsudskiego, z daleka zwracamy uwagę na ładny budynek z wieżyczką. Dochodzimy do STAREGO KAMIENNEGO MOSTU, rozpiętego nad ulicą Podjazdową.
Na filarze wyryte w kamieniu dwie liczby- 1626 i 1796,może to być rok zbudowania mostu oraz jego renowacji. Z mostu prowadzą kamienne schodki umożliwiające przejście na niżej prowadzącą ulicę.
(Schodząc nimi możemy odpocząć w lodziarni „Biała Lokomotywa” przy pysznej kawie i lodach).
Zaraz za mostem, budynek. Za nim w dół schodki, warto zejść kilka stopni, żeby obejrzeć ciekawy portal w kształcie podkowy. Na łuku widoczna liczba 1608 i dwie litery- V i W. Jest to chyba najstarszy świecki zabytek w Nowej Rudzie.
Wracamy na ul. M. Piłsudskiego, skręcając w lewo, gdzie roztacza się widok na dolne miasto i os. Piastowskie, ulice zabezpiecza kilkumetrowy mur kamienny. Dochodzimy do kamiennego mostu który został zbudowany w połowie XIX wieku. Odwracając się w prawą stronę nie sposób nie zwrócić uwagi na potężną metalową konstrukcję wiaduktu, wspartego na kamiennych filarach, rozpiętego nad doliną Woliborki.
Idąc dalej prosto dochodzimy do starego budynku o ciekawym kształcie, który obecnie jest remontowany, ponieważ uległ pożarowi. Posiada elementy nawet z XV wieku, w którym mieścił się szpital miejski.
Zaraz za następnym mostem skręcamy w lewo na ul. Cmentarną do KOŚCIOŁA ŚW. KRZYŻA wybudowany na miejscu pierwszego kościoła w historii Nowej Rudy, wybudowany prawdopodobnie w 1726 roku, data na portalu, w stylu barokowym, z okrągłymi, romańskimi oknami.
Od kościoła ruszamy zgodnie z prądem rzeki, z prawej strony bardzo strome zbocze, u stóp którego na skałach widoczne ślady rozebranych domów.
Przy drugiej kładce nurt rzeki obniża się o trzy stopnie niewielkiego wodospadu, gdzie zbudowany był kanał zasilający młyn.
Po prawej stronie widać szerokie kamienne schody, a za nimi niewielką budowlę- jest to KAPLICA LORETAŃSKA z 1767 roku. Noworudzka Kaplica Loretańska jest jedynym tak okazałym świadkiem kultu loretańskiego na Ziemi Kłodzkiej. Wszystkie rzeźby i figury z kaplicy pochodzą prawdopodobnie z 1773 roku.
Naprzeciwko kaplicy za rzeką, stoją domy podcieniowe, jest ich 6,przedzielone przestrzenią po wyburzonym domu. Nazwane są one DOMAMI TKACZY, sukienników, a niekiedy płócienników.
Wszystkie budynki pochodzą z XVIII w. mają kamienne filary z czerwonego piaskowca, podpierające arkady.
Udajemy się ponownie na ul. Cmentarną, dochodzimy do kościółka o ścianach tynkowych i pomalowanych na różowy kolor. Jest to KOŚCIÓŁ WNIEBOWSTĄPIENIA NMP, wybudowano go prawdopodobnie w 1502 roku. Od XIX wieku, kościół ten pełni rolę kościoła pogrzebowego.
Obok, duży plac na podwyższeniu terenu, obecnie targowisko miejskie. W tym miejscu do lat 70tych ciąg kamieniczek z podcieniami.
Kierujemy się w stronę stalowego, nitowanego mostu, na ul. Piastów, gdzie stoi FIGURA ŚW. JANA NAPOMUCENA .Prawie wszystkie kamienice są w stylu barokowym.
Nad wejściem do budynku nr 5, z roku 1876 znajduje się płaskorzeźba, którą można zatytułować „Noc i dzień- choroba i zdrowie” przedzielona kolumienką na której stoi kogut.
Dochodzimy do ul. Podjazdowej, przechodząc na prawą stronę, docieramy na betonowy MOST, w miejscu którego niegdyś stał, most kamienny zbliżony swym wyglądem do mostu Karola w Pradze, po którym zachował się jedynie POMNIK ŚW.JANA NAPOMUCENA.
Idziemy w lewo ulicą Fredry, za rzeką widoczny zamek z umocnieniami skarpowymi z kamienia.
Skręcamy na następną kładkę w stronę widocznego KOŚCIOŁA ŚW. MIKOŁAJA .
Kościół z 1885-87 z okazałymi murami oporowymi i 94 schodami od strony ul. Fredry (jeden z piękniejszych kościołów neogotyckich na dolnym śląsku)
Teren przykościelny był niegdyś miejscem dawnego cmentarza, na którym pierwotnie chowano zmarłych z rodzin właścicieli pobliskiego zamku. Z tamtego okresu zachowały się trzy płyty nagrobne, które wmurowano w mur przykościelny. Warto dodać, że pod wierzą kościoła, w sklepionej krypcie pochowano szczątki przodków rodziny Stillfriedów. Na łuku nad drzwiami wejściowymi prowadzącymi przez wieżę umieszczone są imiona Stillfriedów. Przed dojściem do ul. Kościelnej warto zobaczyć XVII wieczne TABLICE NAGROBNE umieszczone w murze przykościelnym oraz krzyż stojący przy kościele.
Naprzeciwko kościoła,, na skarpie odbudowanej kamiennym murem stoi piętrowy długi budynek. Wiodą do niego kamienne schody. Jest to XVII wieczny DOM SIÓSTR SALEZJANEK Poprzednio były w nim siostry Franciszkanki, jeszcze w 1948 roku.
Dochodzimy do znaków turystycznych koloru żółtego i zielonego, skręcamy w lewo na południowy-zachód i dążymy do widocznego z lewej strony małego parku. W otoczeniu starych drzew stoi budynek z XVI wieku. Według tradycji, właśnie tutaj stanął pierwszy budynek i od niego zaczęło się osadnictwo. Miał to być drewniany dworek myśliwski. Obecny budynek wielokrotnie przebudowano. Nad wejściem można dostrzec dwa herby byłych właścicieli. Budynek przez wiele lat służył oświacie. W 2010 roku wykupiony przez osobę prywatną, przeszedł kapitalny remont, a od lipca 2012 r. funkcjonuje jako Hotelik „Dwór Górny”.
